ေဆးဝါးပညာရွင္မ်ားရဲ့ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းဆိုင္ရာ တာဝန္မ်ား (စင္ကာပူနဲ႔ တစ္ျခားႏိုင္ငံၾကား ဘယ္လိုကြဲဲျပားျခားနားပါသလဲ။)

ေဆးဝါးကၽြမ္းက်င္မႈပညာ(Pharmacy)ဟာ တိုးတက္ေျပာင္းလဲၿပီး ႀကီးထြားရွင္သန္ေနတဲ့အလုပ္အကိုင္တစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ရာစုႏွစ္တစ္ခုတုန္းက pharmacistsေတြဟာ ေဆးဝါးေဖာ္စပ္တဲ့ဘာသာရပ္ျဖစ္တဲ့ (art and science)မွာ ကၽြမ္းက်င္သူမၽွသာ ျဖစ္ေသာ chemistsေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ယေန႔ေခတ္မွာေတာ့ က်န္းမာေရးျမွင့္တင္သူမ်ား(health promoters)၊ ေရာဂါကာကြယ္တားဆီးေရးအထူးကု(disease prevention specialist)၊ က်န္းမာေရးနဲ႔နာတာရွည္ေရာဂါမ်ား စီမံခန္႔ခြဲေရး(health and chronic diseases management)နဲ႔ ေဆးဝါးက်န္းမာေရးဆိုင္ရာ သတင္းအခ်က္အလက္ကၽြမ္းက်င္သူမ်ား(medication health information experts)အျဖစ္ Pharmacyအလုပ္အကိုင္မ်ား တျဖည္းျဖည္းေျပာင္းလဲတိုးတက္လာပါတယ္။ Pharmacistsေတြက သူတို႔ရဲ႔အလုပ္အကိုင္(profession)ကို အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ ဆက္လက္ႀကိဳးပမ္းေနေသာေၾကာင့္ စင္ကာပူနဲ႔ အခ်ိဳ႔ေသာအျခားႏိုင္ငံမ်ားအၾကား ေဆးဝါးက်င့္စဥ္(pharmacy practices)မ်ား ဘယ္လိုကြဲျပားျခားနားသလဲဆိုတာ ၾကည့္ဖို႔ စိတ္ဝင္စားစရာျဖစ္လာပါတယ္။ 

၁။ အာရပ္ေစာ္ဘြားမ်ားျပည္ေထာင္စု(United Arab Emirates (UAE))

UAEမွာ အဘူဒါဘီ(ျမိဳ႔ေတာ္)၊ ဒူဘိုင္း၊ Sharjah၊ Ajman၊ Umm Al-Qaiwain၊ Ras Al-Khaimah နဲ႔ Fujairahဆိုၿပီး  ျပည္နယ္ခုနစ္ခုနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားပါတယ္။ ေရနံ၊ေရနံဆီနဲ႔သဘာဝဓါတ္ေငြ႔စတဲ့ ေကာင္းခ်ီးမဂၤလာနဲ႔တကြ တမူကြဲျပားေသာ၊ တိုးပြားေသာ လူဦးေရရွိတဲ့ ၾကြယ္ဝခ်မ္းသာတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း အဆိုပါတိုင္းျပည္မွာ  အထူးသျဖင့္pharmacists မလံုေလာက္၍ အိႏၵိယ၊ ပါကစၥတန္နဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံကဲ့သို႔  ျပည္ပေရာက္ႏိုင္ငံသားမ်ားျဖင့္ အာဏာပိုင္မ်ားက ျဖည့္ဆည္းထားၾကပါတယ္။ စင္ကာပူနဲ႔ျခားနားခ်က္က pharmacy practiceကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ စင္ကာပူေဆးဝါးေကာင္စီ Singapore Pharmacy Council (SPC) နဲ႔ စင္ကာပူေဆးဝါးလူ႔အဖြဲ႔အစည္း Pharmacy Society of Singapore (PSS)ကဲ့သို႔  ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္အဖြဲ႔အစည္းသီးျခားမရွိပါ။ အဲဒီလိုအဖြဲ႔အစည္းသီးသီးသန္႔သန္႔မရွိျခင္းေၾကာင့္ ဥပေဒက အဆိုပါက်င့္စဥ္ကို တားျမစ္ထားတာေတာင္မွ ပိုးသတ္ေဆး(antibiotics)၊ အင္ဆူလင္၊ ရွဴ ေဆးမ်ား(inhalers)ကဲ့သို႔  ေဆးညႊန္းစာလိုတဲ့ေဆးဝါးမ်ားကို  ေဆးညႊန္းစာမပါဘဲ တစ္ခါတရံေရာင္းေပးေကာင္း ေရာင္းႏိုင္ပါတယ္။

UAEႏိုင္ငံမွာ ေဒသခံေဆးဆိုင္မ်ားကို ယူေအအီးႏိုင္ငံသားမ်ားက ပိုင္ဆိုင္ရမယ္လို႔ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ယူေအအီးႏိုင္ငံသားpharmacistsက အလြန္နည္းပါးၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဆးဆိုင္အမ်ားစုကို  pharmacistsက မပိုင္ဆိုင္ၾကပါဘူး။ pharmacy techniciansက ေဆးညႊန္းစာအမ်ားစုကို ျဖည့္ျခင္းနဲ႔ ေဆးေပးျခင္းကို ျပဳ လုပ္ၾကသလို  pharmacistsေတြက တစ္ျခားစီမံခန္႔ခြဲေရးအလုပ္ျဖစ္တဲ့ စာရင္းအဝင္အထြက္ထိန္းခ်ဳပ္မႈ (inventory management)ကိုျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။ လူနာအၾကံေပးေဆြးေႏြးျခင္း(Patient counselling)ကို ေရာဂါလကၡဏာနဲ႔ ေဆးအဖံု၊အႀကိမ္ေရတို႔နဲ႔ မၾကာခဏကန္႔သတ္ထားပါတယ္။ ရံဖန္ရံခါမၽွသာ လူနာေတြဆီကေန  အမ်ားဆံုးၾကားရတာကေတာ့ သူတို႔ေသာက္ေနတဲ့ေဆးရဲ႔ တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈ(drug interactions)နဲ႔ ဆိုးရြားတဲ့ဆိုးက်ိဳး( adverse effects)ေတြအေပၚ ျဖစ္ပါတယ္။ 

၂။ ၾသစေၾတးလ်(Australia)

ၾသစေၾတးလ်မွာ အခြင့္အာဏာရွိတဲ့က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈကၽြမ္းက်င္သူမ်ားကိုသာ ျပည္သူေတြအတြက္ ေဆးဝါးမ်ား ပံ့ပိုးဖို႔ ခြင့္ျပဳထားပါတယ္။ ၄င္းပညာရွင္ပုဂၢိဳ လ္မ်ားမွာ ဆရာဝန္မ်ား၊သူနာျပဳမ်ား၊သားဖြားဆရာမမ်ား၊ စိတ္ပညာရွင္မ်ားနဲ႔ ေဆးဝါးပညာရွင္မ်ား ပါဝင္ပါတယ္။ လူနာေတြမွာ သူတို႔ရဲ႔ေဆးညႊန္းပါေဆးမ်ားကို ျဖည္႔ဖို႔အတြက္ ေရြးခ်ယ္မႈမ်ားစြာရွိေသာ္လည္း သာမန္ျပည္သူေတြကေတာ့ ေဆးဆိုင္ကိုပဲသြားဖို႔ ေရြးခ်ယ္ၾကပါတယ္။ 

စင္ကာပူႏိုင္ငံpharmacistsေတြဟာ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းေဆးဝါးက်င့္စဥ္(community pharmacy practice)နဲ႔ ဆန္႔က်င္ၿပီး က်န္းမာေရးစစ္ေဆးျခင္း(health screening)နဲ႔ အႏၱရာယ္ဆန္းစစ္မႈ(risk assessment)တို႔မွာ ပါဝင္ပတ္သက္ခဲသလို  ၾသစေၾတးလ်ရွိ community pharmacistsေတြကေတာ့ အဆိုပါလႈပ္ရွားမႈေတြမွာ တက္ၾကြစြာပါဝင္ၾကပါတယ္။ သူတို႔ဟာ ႏွလံုးစြမ္းေဆာင္ရည္က်ဆံုးျခင္း(heart failure)နဲ႔ မူးယစ္ေဆးစြဲျခင္းကိစၥရပ္မ်ား(drug addiction issues)ကဲ့သို႔ ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္နာတာရွည္ေရာဂါအေျခအေနမ်ားအတြက္ သူတို႔ရဲ႔ပံုမွန္လူနာမ်ားနဲ႔အတူ ေဆးဝါးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ျပႆ     နာမ်ားတားဆီးေျဖရွင္းဖို႔ ဆန္းစစ္အၾကံျပဳတဲ့ျဖစ္စဥ္(clinical interventions)နဲ႔ ေနာက္ထပ္စစ္ေဆးရွာေဖြမႈမ်ား(follow-ups)ေတြလည္း ျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။ ပုဂၢလိကေဆးခန္း(သို႔) ႏိုင္ငံရဲ႔ ခရီးသြားလာေရးနဲ႔က်န္းမာေရးေဆးခန္းတို႔မွာ မဟုတ္ရင္ Community pharmacistsေတြဟာ တိုက္ရိုက္(over the counter)မွာ ကိုယ္ခံအားေဆးထိုးျခင္း(immunisation)နဲ႔ ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္း(vaccination)ဝန္ေဆာင္မႈတို႔ကိုလည္း  ေပးႏိုင္ပါတယ္။ 

၃။ ဆြီဒင္(Sweden)

ဆြီဒင္မွာ community pharmaciesေပါင္း၈၀၀နဲ႔ hospital pharmaciesေပါင္း၈၀ခန္႔ ရွိပါတယ္။ အားလံုးကို Apotekek ABအျဖစ္ လူသိမ်ားတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ အစိုးရပိုင္ေဆးဆိုင္ခန္းမ်ားနဲ႔ စုစည္းကာ ဖြင့္လွစ္ထားပါတယ္။ အဲဒီေဆးဆိုင္ေတြမွာလုပ္တဲ့ဝန္ထမ္းမ်ားမွာ ေဆးဝါးပညာရွင္(pharmacists)၊ ေဆးညႊန္းစာေရးေပးႏိုင္တဲ့လိုင္စင္ရေဆးဝါးပညာရွင္ prescriptionist (licensed pharmacist)၊ ေဆးဝါးနည္းပညာရွင္(pharmacy technicians)မ်ားနဲ႔ ထို႔ထက္ပိုေသာ လုပ္ငန္းတာဝန္အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိႏိုင္ပါတယ္။ စင္ကာပူနဲ႔တူတဲ့အခ်က္က ဆြီဒင္ရွိသမားေတာ္မ်ားမွာ တစ္ဦးတည္းေသာေဆးညႊန္းႏိုင္တဲ့အခြင့္အာဏာရွိၿပီး အဆိုပါတာဝန္ဝတၱရားက လူနာေတြေသာက္မဲ့ေဆးေတြမွာ အဓိကဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္သူ ျဖစ္ပါတယ္။ 

လူနာတစ္ေယာက္က အေျခအေနအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ဆရာဝန္အမ်ားအျပားနဲ႔သြားေရာက္ျပႏိုင္ေသာ္လည္း မ်ားေသာအားျဖင့္ သူတို႔ရဲ႔ေဆးစာကို ေဆးဆိုင္တစ္ခုတည္းမွာပဲ  ျဖည္႔ဝယ္လို႔ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆီီြဒင္ရွိCommunity pharmacistsမွာ  casesေတြကေနမွတစ္ဆင့္ သက္ေတာင့္သက္သာ၊ေအးေဆးလိုက္နာေဆာင္ရြက္ကာ ေဆးဝါးသံုးစြဲမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သတင္းအခ်က္အလက္လက္ခံမဲ့သူ(information recipient) အျဖစ္မွ သတင္းအခ်က္အလက္စုေဆာင္းသူ(information gatherer)နဲ႔ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ား(partners)အျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားၾကပါတယ္။ ဒါက စင္ကာပူရဲ႔လက္ရွိက်င့္စဥ္နဲ႔ ဖီလာဆန္႔က်င္ေနပါတယ္။ စင္ကာပူမွလူနာမ်ားမွာ သူတို႔သမားေတာ္ဆရာဝန္ၾကီးရဲ႔ေဆးခန္းေတြမွာပဲ သူတို့ရဲ႔ေဆးညႊန္းစာပါေဆးေတြကို ျဖည္႔ဝယ္ရန္ပို၍ႏွစ္သက္ေနဆဲပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ကဲ- ႏိုင္ငံရပ္ျခားအသီးသီးမွာ ေရာက္ၿပီး Pharmacyနယ္ပယ္မွာ အလုပ္လုပ္ေနၾကတဲ့ ကိုကိုမမညီေလးညီမေလးမ်ားလည္း မိမိတို႔လုပ္ေနတဲ့ႏိုင္ငံမွအေတြ႔အၾကံဳေတြကို Pharmacy Roleက သူငယ္ခ်င္းေတြအားလံုးသိေအာင္ ရွယ္ေပးၾကပါဦးလို႔ တိုက္တြန္းရင္း********

(Reference- Pharmacists' professional responsibilities: How do these differ between Singapore and other countries -written by Hannah Lim-MIMS)