သင့္ဦးေႏွာက္ကို ထက္ျမက္ေစတဲ့ နည္းလမ္း၇ရပ္

သင့္ဦးေႏွာက္ယိုယြင္းျခင္းမွ ကာကြယ္ရန္နဲ႔ သင့္ရဲ႔သိျမင္မႈဆိုင္ရာစြမ္းေဆာင္ရည္ျမွင့္မားမႈက်ဆင္းျခင္းမွ ထိန္းသိမ္းျခင္းဟာ အၿမဲတမ္းထိပ္တန္းက်န္းမာေရးဦးစားေပးတစ္ရပ္ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ ၿခံဳၾကည့္မယ္ဆိုရင္ သင့္ဦးေခါင္းထဲရွိ ဗဟိုအာရံုေၾကာမၾကီးစနစ္ရဲ႔ အဓိကအစိတ္အပိုင္းျဖစ္တဲ့ မီးခိုးေရာင္အပိုင္းဟာ ခႏၶာကိုယ္တစ္ခုလံုးရွိ အေရးၾကီးတဲ့လုပ္ငန္းေဆာင္တာမွန္သမၽွကို ထိန္းခ်ဳပ္ေပးပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ သင့္ရဲ႔မွတ္ဥာဏ္စြမ္းေဆာင္ရည္ျမွင့္မားမႈကို တိုးပြားေစရန္နဲ႔ က်န္းမာေသာဦးေႏွာက္ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မႈကို အေထာက္အကူျဖစ္ေစရန္Star 2 reportထဲရွိ Alzheimer’s Association အသင္းက ေအာက္ပါလမ္းညႊန္ခ်က္အခ်ိဳ ႔ကို ခ်မွတ္ေပးထားပါတယ္။

၁။ေလ့က်င့္ခန္း (Exercise)

မ်ားျပားစြာေလ့လာဆန္းစစ္မႈအရ ေလ့က်င့္ခန္းနဲ႔ မွတ္ဥာဏ္ခ်ိဳ႔ယြင္းမႈေရာဂါ(Alzheimer’s disease)အႏၱရာယ္ေလ်ာ့က်မႈအၾကားရွိ ဆက္စပ္မႈကို ေထာက္ျပပါတယ္။ ေယာဂ၊ အက၊ဥယ်ာဥ္စိုက္ပ်ိဳးျခင္း၊အေလးမျခင္းနဲ႔ ေျပးျခင္းအပါအဝင္  ေရြးခ်ယ္စရာ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာလႈပ္ရွားမႈမ်ားစြာရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဆက္လက္လႈပ္ရွားပါ။ 

၂။သင္ၾကားမႈကို မရပ္ဆိုင္းပါနဲ႔ (Don’t stop learning)

သင့္အသက္အရြယ္ဘယ္ေလာက္ရွိတယ္ဆိုတာ ကိစၥမရွိပါဘူး။ ပညာေရးနဲ႔ သင္ယူျခင္းကို ဘဝမွာ ဘယ္အခိ္်န္မဆိုလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ၿပီး သိျမင္မႈဆိုင္ရာေလ်ာ့က်မႈနဲ႔ မွတ္ဥာဏ္ခ်ိဳ႔ယြင္းမႈအႏၱရာယ္ကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။ ၂၀၁၅ၾသစေၾတးလ်လူမ်ိဳးေလ့လာမႈတစ္ခုမွာ အသက္အရြယ္ၾကီးသူမ်ားအတြက္ ေကာလိပ္သင္ရိုးမ်ားဟာ သိျမင္မႈစြမ္းရည္တိုးပြားေစၿပီး အယ္လ္ဇိုင္းမားျဖစ္မႈအႏၱရာယ္ကို ေလ်ာ့ပါးေစေၾကာင္း ေဖာ္ထုတ္ေတြ႔ရွိခဲ့ပါတယ္။ 

၃။ ေဆးလိပ္ျဖတ္ပါ။ (No smoking)

စီးကရက္ေသာက္ျခင္းက သတိေမ့ျခင္းနဲ႔ သိျမင္မႈစြမ္းရည္ေလ်ာ့က်ျခင္းနဲ႔ ဆက္စပ္ေနေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႔ရွိရပါတယ္။ ၂၀၁၃Welsh research သုေတသနေတြ႔ရွိခ်က္အရ မွတ္ဥာဏ္ယိုယြင္းက်ဆင္းမႈကို ဦးတည္ေနတဲ့ အဓိကအခ်က္မ်ားစြာထဲမွ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းက တစ္ခုအပါအဝင္ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ မေကာင္းတဲ့အေလ့အထကို အေရးတၾကီး ျဖတ္ပစ္ဖို႔လိုပါတယ္။

၄။ ၾကိဳတင္သတိေပးျခင္း (Heads up)

သင့္ဦးေခါင္း (သို႔) ထို႔ထက္ပိုဆိုးရင္ ဦးေႏွာက္ကို ထိခိုက္ဒဏ္ရာရရွိမယ္ဆိုရင္ သိျမင္မႈစြမ္းရည္ေလ်ာ့က်ျခင္းနဲ႔ သတိေမ့ျခင္းကို သိသိသာသာအႏၱရာယ္တိုးျမွင့္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လိမ့္က်ျခင္းမွကာကြယ္ရန္ သတိၾကီးစြာထားၿပီး ထိုင္ခံုခါးပတ္ပတ္ျခင္းနဲ႔ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ခႏၶာကိုယ္ခ်င္းထိခိုက္လြယ္တဲ့အားကစားမ်ိဳး(ရပ္ဂ္ဘီ၊ေဟာ္ကီ)ကစားတဲ့အခါ (သို႔) ေမာ္ေတာ္ဆိုင္ကယ္စီးတဲ့အခါမ်ိဳးမွာ ေခါင္းစြပ္၊ ဦးထုပ္ေဆာင္းျခင္းျဖင့္ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ကာကြယ္ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ 

၅။ က်န္းမာေသာအစားအစာ(Healthy diet)

အသီးအႏွံနဲ႔ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားမ်ားစားျခင္းဟာ သိျမင္မႈစြမ္းရည္ေလ်ာ့က်ျခင္းအႏၱရာယ္ကို ေလ်ာ့က်ေစဖို႔ အေထာက္အကူျဖစ္ေစေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႔ရွိရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေကာင္းမြန္ေသာအဆီၾကြယ္ဝတဲ့ ေျမထဲပင္လယ္အစားအစာကို သံလြင္ဆီ၊ အခြံမာသီး၊ငါးေတြမွာ ေတြ႔ႏိုင္သလို အိုမီဂါ(၃)ၾကြယ္ဝတဲ့အစားအစာမ်ားလည္း ဦးေႏွာက္က်န္းမာေရးကို ျမွင့္တင္ႏိုင္ပါတယ္။ 

၆။ ေကာင္းေကာင္းအိပ္စက္ပါ။(Sleep well)

အိပ္စက္မႈမလံုေလာက္ျခင္းနဲ႔ အိပ္မေပ်ာ္ျခင္းဟာ မွတ္ဥာဏ္နဲ႔စဥ္းစားေတြးေခၚမႈျပႆ      နာမ်ား ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အိပ္မေပ်ာ္(သို႔) အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္အသက္ရွဴ ၾကပ္တတ္တဲ့လူမ်ားဟာ အိပ္ေပ်ာ္ေစဖို႔နဲ႔ ထိုးထြင္းသိျမင္ႏိုင္မႈေလ်ာ့က်ျခင္းကို အခ်ိန္မီၾကိဳ တင္ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔ သမားေတာ္နဲ႔ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးျပသသင့္ပါတယ္။ 

၇။ မိတ္ေဆြမ်ားနဲ႔ရင္းရင္းႏွီီးႏွီးေနပါ။ (Keep friends close)

ခ်ီကာဂိုတကၠသိုလ္မွ သုေတသီမ်ားရဲ႔၂၀၁၄ေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္ကေတာ့ လူမႈေရးရာကိစၥလႈပ္ရွားမႈမ်ားမွာ တက္ၾကြစြာပါဝင္ေဆာင္ရြက္ျခင္းဟာ အသက္ရွည္ေစႏိုင္ပါတယ္တဲ့။ ဝါသနာအသစ္တစ္ခုကို ၾကိဳးစားရွာေဖြျခင္း၊ မိတ္ေဆြမ်ားနဲ႔ မိသားစုေတြနဲ႔အတူ အခ်ိန္ပိုေပးျခင္းျဖင့္ သင့္ကို ပိုမိုေပ်ာ္ရႊင္ေစႏိုင္ရံုသာမက စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာလည္း ပိုမိုက်န္းမာသန္စြမ္းေစႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။

(Reference- 7 tips to keep your brain sharp from MIMS on 2 Jul 2016 by Orlando Lee)