အြန္လိုင္းေဆးဆိုင္မ်ားရဲ႔ ေနာက္ကြယ္ကမျမင္ႏိုင္တဲ့အႏၱရာယ္မ်ား

မ်က္ေမွာက္ေခတ္ကာလမွာ အင္တာနက္ရဲ႔ဆန္းသစ္မႈျဖစ္ရပ္က နယ္နိမိတ္ကန္႔သတ္ခ်က္မရွိဘဲ ေဆးပစၥည္းနဲ႔ဝန္ေဆာင္မႈေတြကို  အလြယ္တကူအေျမာက္အျမား လက္လွမ္းမီသေလာက္ လြတ္လပ္စြာရရွိႏိုင္ၿပီး  ေဆးဝါးေစ်းကြက္ေလာကရဲ႔ အႀကီးအက်ယ္အသြင္ကူးေျပာင္းမႈကို တမဟုတ္ခ်င္းထိုးတက္ကာ အထြတ္အထိပ္သို႔ ေရာက္ရွိသြားေစပါတယ္။ တရားဝင္ထိန္းခ်ဳပ္ကြပ္ကဲျခင္းမရွိတဲ့က်န္းမာေရးကုုန္ပစၥည္းမ်ားနဲ႔ တရားဝင္ေဆးညႊန္းစာမရွိတဲ့ ေဆးဝါးေတြကိုေတာင္မွ အေတြ႔အႀကံဳ၊ဗဟုသုတမရွိတဲ့သံုးစြဲသူမ်ားဆီသို႔ ျဖန္႔ျဖဴးေရာင္းခ်ေနျခင္းဟာ တရားမဝင္ႏိုင္ငံရပ္ျခားအေျခစိုက္အြန္လိုင္းေဆးအေရာင္းေတြ အလံုးအရင္းနဲ႔တိုးပြားပ်ံ႔ႏွံ႔လာျခင္းရဲ႔ အဓိကေသာ့ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ 

Online pharmacy shoppingက ေစ်းဝယ္သူေတြကို ထူးထူးျခားျခား ထိခိုက္စိုးရိမ္ဖြယ္အႏၱရာယ္ေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့---

အေရာအေႏွာ(သို႔) အတုအပေဆးမ်ား(Adulterated or counterfeit medications)

အႏၱရာယ္ကင္းတဲ့ေဆးဝါးမ်ားကိုဦးတည္တဲ့ ဥေရာပမဟာမိတ္အဖြဲ႔(European Alliance)ရဲ႔အစီရင္ခံစာအရ အြန္လိုင္းမွာေရာင္းေနတဲ့ေဆး၅မ်ိဳးရွိရင္ ၃မ်ိဳးဟာ အတုအပျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိပါတယ္။ အဲဒီေဆးေတြမွာ မမွန္ကန္တဲ့(သို႔) အႏၱရာယ္ရွိပစၥည္းမ်ားေပါင္းစပ္ပါဝင္ႏိုင္ပါတယ္။ ေဆးဝါးအတုမ်ားဟာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးအတြက္ လြန္စြာစိုးရိမ္ရပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ သူတို႔ရဲ႔ေဘးကင္းမႈ(safety)နဲ႔ ေဆးဝါးကုသမႈရဲ႔အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈအစြမ္း( therapeutic effects)ေတြကို မသိရွိႏိုင္ရံုသာမက အသက္ကယ္ႏိုင္ဖို႔အလားအလာရွိတဲ့ မွန္ကန္တဲ့ကုသမႈမ်ိဳးကို လူနာေတြမရရွိႏိုင္တဲ့အေနအထားသို႔လည္း ေရာက္ရွိေစပါတယ္။

အင္တာနက္က ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူမ်ားကို တရားမဝင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းလုပ္ရာတြင္ အမည္ေဖာ္စရာမလိုဘဲ လုပ္ကိုင္ခြင့္ျပဳထားေသာေၾကာင့္ ျပႆ     နာမ်ားေပၚေပါက္လာပါက အြန္လိုင္းေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားသူမ်ားကို မၾကာခဏဆိုသလို ေစ်းဝယ္သူမ်ား  လံုးဝေျခရာခံလို႔မရႏိုင္ပါ။ ဒါေၾကာင့္FDA’s Office of Enforcement and Import Operationsရဲ႔ ဒါရိုက္တာDouglas Stearnက"အြန္လိုင္းေစ်းဝယ္သူေတြမွာ ထိန္းခ်ဳပ္ကြပ္ကဲမႈမရွိတဲ့ေဆးရဲ႔ တန္ျပန္အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကို ခံစားရလၽွင္ျဖစ္ေစ(သို႔) ထိေရာက္တဲ့အက်ိဳးစြမ္းပကားကို လံုးဝမရရွိလၽွင္ျဖစ္ေစ သူတို႔မွာတရားဥပေဒနည္းလမ္းအရ ေျဖရွင္းအေရးယူတိုင္ၾကားလို႔ မရႏိုင္ပါဘူး"လို႔ ဆိုပါတယ္။ 

ေရာင္းသူနဲ႔ဝယ္သူအၾကား ကုန္စည္နဲ႔ဝန္ေဆာင္မႈစီးဆင္းျခင္းနဲ႔ သိုေလွာင္မႈစီမံခ်က္စနစ္မ်ားကိုက္ညီမႈမရွိျခင္း(Non-­compliance to supply chain and storage protocols)

ေဆးပစၥည္းမ်ားမွာ  ကုန္ၾကမ္းမွစ၍ ထုတ္လုပ္မႈ၊ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးနဲ႔ ျဖန္႔ေဝမႈအဆင့္ေရာက္သည္အထိ supply cycleတေလၽွာက္လံုး storage protocolsနဲ႔ တင္းၾကပ္စြာကိုက္ညီမႈရွိဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။supply chainအပိုင္းတစ္ခုလံုးရဲ႔ အခ်က္တစ္ခုခုမွာ ကိုက္ညီမႈမရွိခဲ့ရင္ ေဆးရဲ႔ quality ကို ဆိုးရြားစြာထိခိုက္ေစရံုသာမက သံုးစြဲသူေတြအတြက္ အသက္ဆံုးရႈံးေစႏိုင္သည္အထိ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

ျပည္တြင္းက်န္းမာေရးဆိုင္ရာအာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္းမွ ခြင့္ျပဳခ်က္မရရွိေသာလိုင္စင္မဲ့ေဆးမ်ား(Unlicensed products without approval from local health authorities)

ေဆးဝါးခြင့္ျပဳခ်က္အတြက္ ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲမႈဆိုင္ရာလိုအပ္ခ်က္မ်ားမွာ ႏိုင္ငံအလိုက္ ကြဲျပားမႈေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ေဆးတစ္ခုကို သူ႔မူရင္းႏိုင္ငံမွာ ေရာင္းခ်ခြင့္ျပဳထားရင္ ဒီေဆးေတြသံုးစြဲဖို႔ ျပည္တြင္းက်န္းမာေရးဆိုင္ရာအာဏာပိုင္ေတြရဲ႔အတည္ျပဳခ်က္ရွိစရာ မလိုအပ္ပါဘူး။ ေယဘူယ်အားျဖင့္ဆိုရေသာ္ တရားဝင္အသိအမွတ္ျပဳ ႏိုင္ငံရပ္ျခားအြန္လိုင္းေဆးအေရာင္းဆိုင္ေတြကေန ေဆးဝယ္ရင္ေတာင္မွ ျပည္တြင္းကုန္ပစၥည္းတင္သြင္းမႈကို ကန္႔သတ္တင္းၾကပ္တဲ့အေနနဲ႔ အဲဒီေဆး  မိမိႏိုင္ငံထဲဝင္ေရာက္ခြင့္ကို ပိတ္ပင္တားျမစ္ႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလမ္းေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ 

က်န္းမာေရးပညာရွင္ေတြရဲ႔ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲမႈမရွိျခင္း(Lack of supervision by a health professional)
အခုအခါမွာ လိမ္ညာလွည့္ျဖားတဲ့ဝဘ္ဆိုဒ္ေတြကေန ဆန္းျပားေထြလီတဲ့ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားနည္းမ်ိဳးစံုေတြေၾကာင့္ တရားမဝင္စိတ္မခ်ရတဲ့အြန္လိုင္းေဆးအေရာင္းနဲ႔ တရားဝင္ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရတဲ့အြန္လိုင္းေဆးအေရာင္းအၾကား ကြဲျပားျခားနားမႈဟာ စိန္ေခၚမႈတစ္ရပ္ျဖစ္လာပါတယ္။ Australia’s Pharmacy Board chairmanျဖစ္တဲ့ Bill Kellyက အဆိုပါOnline pharmacyမ်ားဟာ ေယဘူယ်အားျဖင့္ ေဆးဝါးမ်ားကို ေဆးညႊန္းစာ(prescription)မလိုဘဲ ေရာင္းတတ္ၾကၿပီး ေဆးဝါးကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္မ်ား(pharmacists)ေတြကို ခန္႔ခ်င္မွ ခန္႔ပါလိမ့္မယ္။ သူတို႔လုပ္ငန္းတည္ရာအရပ္၌ တရားနည္းလမ္းက်ဥပေဒဆိုင္ရာလုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာအတြက္ တရားဝင္လိုင္စင္တင္ထားျခင္း မရွိသေလာက္နည္းပါတယ္။ လက္ေတြ႔နည္းလမ္းက်ေျပာရမယ္ဆိုရင္ သူတို႔ဟာ ေဆးဆိုင္ေတြမဟုတ္တဲ့အတြက္ ဆိုင္ခန္းေတြေတာင္မွ ရွိခ်င္မွရွိႏိုင္မယ္။ ၿဗိတိန္မွာလတ္တေလာေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္အရ ေဆးညႊန္းစာမရွိဘဲ Diazepam, Fluoxetine and Simvastatinေဆးေတြကို  online pharmacies(၁၁၃)အနက္ ၈၀မွာ ေရာင္းခ်ဖို႔ စိတ္ကူးေနေၾကာင္း ေဖာ္ထုတ္ျပခဲ့ပါတယ္။

ေဆးအခ်ိဳ႔ေတြမွာ ေဆးစြဲေစႏိုင္တဲ့ (သို႔) ေဆးအခ်င္းခ်င္းဆိုးရြားတဲ့တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈ အလားအလာရွိႏိုင္ေသာ္လည္းပဲ ေဆးညႊန္းစာလိုတဲ့ေဆးမ်ား(Prescription medicines)ေတြကို အင္တာနက္ကေန လြတ္လပ္စြာ အလြယ္တကူရရွိႏုိင္ေသာေၾကာင့္ စိုးရိမ္စရာအခ်က္တစ္ခုျဖစ္လာပါတယ္။ အြန္လိုင္းေဆးအေရာင္းဆိုင္ေတြက ေရာဂါအေျခအေနကို မေလ်ာ္ညီစြာသတ္မွတ္ႏိုင္ျခင္း (သို႔) အင္တာနက္ကေန မတိိိိက်တဲ့ clinical information ေတြ ေပးႏိုင္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္  က်န္းမာေရးဆိုင္ရာပညာရွင္ေတြနဲ႔ သင့္ေလ်ာ္စြာတိုင္ပင္ေဆြးေႏြးျခင္းမရွိရင္  ေဆးဝယ္ယူသံုးစြဲေနသူမ်ားဟာ လိမ္ညာလွည့္ျဖားတဲ့အြန္လိုင္းေဆးအေရာင္းဆိုင္ေတြမွ မွားယြင္းတဲ့ကုသမႈကို ခံယူရရွိေစႏိုင္ပါတယ္။

ကလိမ္ကက်စ္က်တဲ့online pharmaciesေတြ တိုးပြားလာမႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ကန္႔သတ္ျခင္းဟာ ယေန႔ထက္တိုင္စိန္ေခၚမႈတစ္ရပ္အျဖစ္ ဆက္လက္တည္ရွိေနပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ကမၻာအႏွံ႔ သူတို႔လုပ္ငန္းေတြ အေျမာက္အျမားလည္ပတ္ေနျခင္းနဲ႔ သူတို႔ကို တရားစြဲရာမွာ ရႈပ္ေထြးခက္ခဲႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သတိရွိရွိႏိုးၾကားေနတတ္ၾကဖို႔နဲ႔ မေသခ်ာယံုၾကည္စိတ္ခ်မႈမရွိတဲ့  online pharmaciesေတြရဲ႔ ေစ်းႏႈန္းနဲ႔ လြယ္ကူအဆင္ေျပသေယာင္ရွိေနတဲ့အေပၚ မိမိတို႔က်န္းမာေရးနဲ႔ အတိုက္အခံျပဳ ၿပီး ေျဖရွင္းညွိႏိႈင္းျခင္း မျပဳလုပ္ဖို႔ အၾကံျပဳ ျခင္းတို႔ကို က်န္းမာေရးဆိုင္ရာပစၥည္းမ်ားဝယ္ယူသံုးစြဲသူမ်ားအား ပညာေပးပို႔ခ်ဖို႔ မျဖစ္မေနလုပ္ေဆာင္ရန္ အထူးလိုအပ္လွပါတယ္။

(Reference- Online Pharmacies: The pitfalls and danger from MIMS)