အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးကို ခ်က္ခ်င္းပဲ ေကာက္ကာငင္ကာ ေသာက္သင့္သလား

Don't be too dependent on painkillers. They brief immediate relief but can lead to dependence with long-term use.

ေခါင္းကိုက္၊ သြားကိုက္(သို႔) ခါးနာတာ ခံစားရတဲ့အခါမွာ ကနဦးတံု႔ျပန္မႈက နာက်င္မႈသက္သာဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ားဆံုးကုထံုးလုပ္ေဆာင္ခ်က္က အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေသာက္ဖို႔ပဲ ျဖစ္တယ္။ ေယဘူယ်အားျဖင့္ ေဘးကင္းတယ္ဆိုေပမယ့္လည္း အဲဒီလိုေဆးမ်ိဳးကို ခ်က္ခ်င္းေသာက္သင့္ပါသလား။

အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးကို ခ်က္ခ်င္းနာက်င္သက္သာေစဖို႔ စီမံေဖာ္စပ္ထားပါတယ္။ သို႔ေသာ္ သုေတသီမ်ားအႀကံျပဳ ထားတာကေတာ့ အလြန္အကၽြံသံုးျခင္း(overuse)ဟာ ေဆးစြဲျခင္း(သို႔)လြဲမွားစြာသံုးစြဲျခင္းတို႔ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ 

အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးအမ်ားစုက ဘိန္းနဲ႔တူတဲ့ျဒပ္စင္၊ နာက်င္ခံစားမႈတံု႔ျပန္တဲ့ အာရံုေၾကာဆီသို႔ သတင္းပို႔လႊတ္တဲ့အရာ(pain receptors)ကို ေလ်ာ့နည္းေစတဲ့ ဓါတုပစၥည္းမ်ားနဲ႔ ေပါင္းစပ္ဖြဲ႔စည္းထားပါတယ္။ လတ္တေလာရွာေဖြေတြ႔ရွိမႈအရ စာနာငဲ့ညာမႈေလ်ာ့နည္းၿပီး မွီဝဲအားကိုးမႈ(Dependence)ကို ျဖစ္ေပၚေစေၾကာင္း သိရပါတယ္။ 

ဘိန္းအုပ္စုအကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ား(Opioid palliatives)မွာ ပါဝင္တဲ့ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားကေတာ့ အသက္ရွဴ ခက္ခဲျခင္း၊ မူးေဝျခင္း၊ ပ်ိဳ႔ အန္ျခင္း၊ ဓါတ္မတည့္တဲ႔တုံ႔ျပန္မႈ၊ ဝမ္းခ်ဳ ပ္ျခင္းနဲ႔ ပိုဆိုးရြားလာရင္ အလြန္အကၽြံေသာက္ရာမွ ေသသည္အထိ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ 

ထိုနည္းတူစြာ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာခြန္အားမရွိျခင္း (sexual impotence)ျဖစ္ပြားေစေၾကာင္း တင္ျပအစီရင္ခံထားပါတယ္။ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးအမ်ားစုမွာ လိင္တံစြမ္းေဆာင္ရည္ကို ကေမာက္ကမ(erectile dysfunction)ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ က်ားေဟာ္မုန္း(testosterone)ပမာဏကို ေလၽွာ့ခ်ဖို႔ အေထာက္အကူျပဳ ေၾကာင္း ေလ့လာမႈအရ သိရပါတယ္။ 

ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ားဟာ ယာယီခဏသာသက္သာေစၿပီး ေရရွည္နာက်င္မႈေဝဒနာအတြက္ လံုးဝထိေရာက္မႈမရွိေၾကာင္း သေဘာတူလက္ခံၾကပါတယ္။ 

နာတာရွည္အဆစ္ေရာင္ေဝဒနာ၊ ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္းနဲ႔ အာရံုေၾကာနာက်င္မႈကို ခံစားေနရသူေတြက မရည္ရြယ္ဘဲ မသိစိတ္က အဆိုပါအကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးဝါးမ်ားအေပၚ မွီခိုမႈကို ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ 

နာက်င္မႈကို သက္သာေစဖို႔ကေတာ့ မလြယ္ကူပါ။ ကင္ဆာေဝဒနာရွင္မ်ားနဲ႔ ခြဲစိတ္ကုသမႈခံယူရမဲ့သူမ်ားက အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ားဟာ သူတို႔ၾကာရွည္ခံစားေနရတဲ့နာက်င္မႈအေပၚ ထိေရာက္အစြမ္းထက္ေၾကာင္း ေျပာၾကပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ဆရာဝန္မ်ားက ေဆးျဖတ္ၿပီးေနာက္ ၁၂ပတ္ၾကာရင္ မႏွစ္ၿမိဳ႔ ဖြယ္ေရာဂါလကၡဏာမ်ား(withdrawal symptoms) ျပန္လည္ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ေၾကာင္း သေဘာတူလက္ခံထားပါတယ္။

အေစာပိုင္းသုေတသေနမွာ ေဖာ္ျပထားတာက ပါရာစီတေမာမွာပါဝင္တဲ့(Acetaminophen)က လူေတြရဲ႔ စာနာေထာက္ထားမႈစိတ္(empathy)ကို ဆံုးရႈံးေစၿပီး စဥ္ဆက္မျပတ္သံုးစြဲလာရင္ နာက်င္မႈေဝဒနာကို ပိုမိုဆိုးရြားေစပါတယ္။ စိတ္ေဝဒနာအခံရွိသူေတြအဖို႔ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးအဆက္မျပတ္သံုးျခင္းကလည္း ေဘးဥပဒ္အႏၱရာယ္ တိုးပြားေစပါတယ္။ 

အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးၾကာရွည္စြာသံုးစြဲျခင္းက စိတ္က်ေစႏိုင္ပါတယ္။ ကနဦးစိတ္ပညာရွင္မ်ားက အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးရဲ႔ ေခတၱအလြန္ေပ်ာ္ရႊင္စိတ္လႈပ္ရွားမႈျဖစ္ေစၿပီး ေဆးျဖတ္လိုက္တာနဲ႔ အလြန္အမင္းဝမ္းနည္းတတ္တဲ့အစြမ္းကို ဆက္စပ္ေတြးေတာေနၾကပါတယ္။ ဘိန္းပါဝင္မႈ(opioid content)မ်ားရင္လည္း မ်ားေသာအားျဖင့္ စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္ၾကည္ႏူးေစႏိုင္တဲ့ ကာယေလ့က်င့္ခန္းနဲ႔လိင္ကိစၥကဲ့သို႔ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားမွာ စိတ္ဆႏၵေဖာ္ျပမႈတားျမစ္တတ္တဲ့အေတြ႔အၾကံဳ(suppressive experience)ကို ေႏွာင့္ေႏွးၾကန္႔ၾကာ( inhibit) ေစႏိုင္ပါတယ္။ 

နာက်င္မႈကို ထိန္းခ်ဳ ပ္တဲ့ တစ္ျခားနည္းလမ္းမ်ားလည္း ရွိပါတယ္။ စတီးရိြက္မဟုတ္တဲ့ အေရာင္က်ေစတဲ့ေဆးမ်ား(Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs)၊ အႏိွပ္ခံျခင္း၊ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္း၊ မလိုလားအပ္ေသာအျပဳအမူကို ရပ္တန္႔ဖို႔ မႏွစ္ၿမိဳ႔ဖြယ္ လႈံ႔ေဆာ္မႈကုထံုးနဲ႔ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပန္လည္သန္စြမ္းေရးကုထံုး (conditioning and physical therapies)တို႔ျဖင့္ အခ်ိဳ႔ေသာေနရာမ်ားရွိ နာက်င္မႈကို သက္သာေစဖို႔ ကူညီေပးပါတယ္။ 

ဘယ္ကိစၥမဆို အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမေသာက္မီ ဆရာဝန္နဲ႔တိုင္ပင္ပါ။ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေၾကာင့္ ေဆးစြဲေစမယ့္ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်အႏၱရာယ္ကို ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားအား ေမးျမန္းပါ။ ဆရာဝန္ညႊန္တဲ့ေဆးကိုရယူၿပီး ဘယ္ေလာက္အထိၾကာေအာင္ ေသာက္သင့္သလဲဆိုတာကို ေမးပါ။ တစ္ခ်ိဳ႔က လူေတြလိုအပ္တာထက္ ပိုႏိုင္တယ္လို႔ ေျပာၾကေသာ္လည္း ဆရာဝန္အမ်ားစုက မ်ားေသာအားျဖင့္ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ားကို ၁၅ရက္မွရက္၃၀အထိသာ ညႊန္ၾကားေလ့ရွိပါတယ္။ ကာလၾကာရွည္စြာ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေသာက္ဖို႔လိုတဲ့ အခ်ိန္တိုင္း ဒုတိယလူရဲ႔အျမင္၊အယူအဆ(second opinion)ကို ေသခ်ာရေအာင္လုပ္ပါ။ 

အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ားကို သတ္မွတ္ထားတဲ႔ရက္အတြင္း မွန္ကန္စြာသံုးစြဲဖို႔လိုပါတယ္။ ေဆးဝါးနဲ႔ဆက္စပ္ၿပီး ေဆးရံုတက္ရျခင္း၊ ေသျခင္းတိုျ႔ဖစ္ရတဲ့ အမ်ားစုဟာ ဗီရိုထဲမွာသိမ္းထားတဲ့ ရက္လြန္ေဆးေတြေသာက္လို႔ ျဖစ္ရေၾကာင္း ေလ့လာမႈမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မည္သည့္ရက္လြန္ေဆးဝါးမဆို စြန္႔ပစ္ၿပီး ေကာင္းမြန္စြာ ေသခ်ာသိုေလွာင္ထိန္းသိမ္းၾကပါလို႔ အၾကံျပဳရင္း "တန္ေဆး၊လြန္ေဘး"ဆိုတဲ့အတိုင္း ေဆးဝါးမ်ားကို ခ်င့္ခ်ိန္စြာ သံုးတတ္ပါေစ။ ကိုယ္တိုင္ဆရာၾကီးလုပ္ၿပီး သူမ်ားေပ်ာက္တိုင္း သူမ်ားေျပာတိုင္း ေလၽွာက္မေသာက္ဘဲ ေဆးပညာရွင္၊ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားရဲ႔ အႀကံဥာဏ္ကို ရယူကာ လူတိုင္း ေဘးရန္ကင္းကြာ သက္ရွည္က်န္းမာၾကပါေစလို႔ ဆႏၵျပဳ ရင္း............

☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠☠

(Reference- Should you be popping that painkiller immediately? written by Canis Inculta, 12 Jun 2016, MIMS)