ေဆးဝါးမ်ားကို နည္းလမ္းမွန္ကန္စြာ ေသာက္သံုးျခင္း

အေျခခံက်တဲ့ေဆးးဝါးမ်ားအားလံုးသံုးစြဲပံုနည္းလမ္းဟာ ေဆးတံဆိပ္ေပၚကေဆးညႊန္းပါအတိုင္း လိုက္နာရမွာျဖစ္သလို ဆရာဝန္နဲ႔ ေဆးဝါးကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္တို႔ရဲ႔အၾကံျပဳ ခ်က္မ်ားကိုလည္း လိုက္နာရပါမယ္။ အစားအစာနဲ႔ေဆးဝါးမ်ား ဓါတ္ျပဳ ျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့အေျခခံသေဘာတရားမ်ားကို နားလည္ျခင္းဟာ မလိုလားအပ္တဲ့ ေဘးအႏၱရာယ္က်ေရာက္ျခင္းမွ ကာကြယ္ႏိုင္သလို မိမိေသာက္လိုက္တဲ့ေဆးဟာလည္း ထိထိေရာက္ေရာက္ အစြမ္းထက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးညႊန္းစာျဖင့္ ဝယ္ရတဲ့ေဆးမ်ား (POM)နဲ႔ အလြယ္တကူေဆးေကာင္တာကေန စိတ္ၾကိဳက္ဝယ္ယူႏိုင္တဲ့ေဆး(OTC)တို႔အၾကား ေဆး-အစားဓါတ္ျပဳေစႏိုင္တဲ့အခ်က္မ်ားကို စူးစမ္းရွာေဖြေလ့လာၾကရေအာင္။

(က)အစာနဲ႔ေဆးဝါးဓါတ္ျပဳ ျခင္းမ်ား

အစာမရွိဘဲသံုးစြဲႏိုင္တဲ့ေဆးဝါးမ်ား- တခ်ိဳ႔ ေဆးမ်ားကို အစာနဲ႔တျပိဳ င္နက္ေသာက္လိုက္တဲ့အခါ တခ်ိဳ႔ အစာမ်ားဟာ ခႏၶာကိုယ္ကေဆးမ်ားရဲ႔ စုပ္ယူႏိုင္မႈႏႈန္းအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစပါတယ္။ အဲဒီလိုေဆးမ်ိဳးဆိုရင္ အစာမရွိဘဲ (မိနစ္၃၀အတြင္းမွ အစားမစားခင္ ၁နာရီအလို (သို႔) အစာစားၿပီး၂နာရီအတြင္း) ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္။ 

ဥပမာ- ပိုးသတ္ေဆးမ်ား (Cloxacillin, Penicillin V & Rifampicin)
         -Thyroid Replacement medication (Levothyroxine)
         -အရိုးပြျခင္းကိုကာကြယ္တဲ့ေဆး(Alendronate & Risedronate)

အစာနဲ႔တြဲေသာက္ႏိုင္နဲ႔ေဆးဝါးမ်ား- တခ်ိဳ႔ ေဆးမ်ားဟာ အစာမရွိဘဲေသာက္ရင္ အစာအိမ္နာ၊ဗိုက္ေအာင့္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဲလိုေဆးမ်ားကို အစာနဲ႔တြဲေသာက္ႏိုင္သလို (သို႔) အစာစားၿပီးၿပီးခ်င္း ခ်က္ခ်င္းေသာက္ႏိုင္ပါတယ္။ 

ဥပမာ-ေသြးက်ဲေဆး(သို႔)ေလသင္တုန္းကာကြယ္ေဆး (Aspirin,Clopidogrel)
        - Oral Steroids (Prednisolone, Hydrocortisone & Dexamethasone)
        - အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ား(Ibuprofen, Diclofenac & Tramadol)

ႏို႔ထြက္ပစၥည္းနဲ႔တြဲမေသာက္သင့္တဲ့ေဆးဝါးမ်ား- တခ်ိဳ႔ ေဆးမ်ားဟာ ႏို႔ထြက္ပစၥည္းမ်ား(ႏြားႏို႔၊ခ်ိစ္နဲ႔ ဒိန္ခ်ဥ္)တို႔နဲ႔ တျပိဳ င္နက္ တြဲမေသာက္သင့္ပါ။ ကယ္လစီယမ္၊ မဂၢနီစီယမ္နဲ႔ သံဓါတ္ပါတဲ့ အစာမ်ားကို အထူးသျဖင့္ ဂရုစိုက္ရပါမယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ၄င္းတို႔ဟာ ေဆးအာနိသင္ကို ပ်က္စီးဆုတ္ယုတ္ေစပါတယ္။ ေအာက္ပါေဆးမ်ားကို ႏို႔ထြက္ပစၥည္းမ်ား(သို႔) ေဖာ္ျပပါသတၱဳ ဓါတ္ပါတဲ့အစာမ်ားစားၿပီးေနာက္ အနည္းဆံုး၂နာရီခြာၿပီးေနာက္မွ ေသာက္သင့္ပါတယ္။ 

ဥပမာ- Antibiotics (Ciprofloxacin & Doxycycline)
        -Thyroid Replacement medication (Levothyroxine)
        -အရိုးပြျခင္းကိုကာကြယ္တဲ့ေဆး(Alendronate & Risedronate)

Tyramine & Antidepressants (စိတ္က်ေရာဂါကုေဆးဝါးမ်ား)- Tyramineဓါတ္ၾကြယ္ဝတဲ့အစာမ်ား (အရက္၊ေထာပတ္သီးနဲ႔ ပဲပိစပ္)ကို စိတ္က်ေဆးမ်ားျဖစ္တဲ့ (Moclobemide or Linezolid)နဲ႔ တြဲမေသာက္သင့္ပါ။ ေယဘူယ်အားျဖင့္ စိတ္က်ေဆးမ်ားဟာ ခႏၶာကိုယ္ရွိ Tyramine အမ်ားအျပားကို ျပိဳကြဲေစတဲ့ Monoamine Oxidase အင္ဇိုင္းကို ပိတ္ဆို႔တားဆီးေစတဲ့အတြက္ Depressionေလ်ာ့က်ျခင္းကို အေထာက္အကူေပးပါတယ္။ သို႔ေသာ္ Tyramineဓါတ္ၾကြယ္ဝမ်ားျပားစြာပါတဲ့ အစာစားထားလၽွင္ Tyramineဟာ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့အသြင္သို႔ အလ်င္အျမန္ေရာက္ရွိသြားပါတယ္။ ဥပမာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ေစာင့္တက္သြားၿပီး အေရးေပၚကုသဖို႔ အေျခအေနသို႔ ေရာက္ရွိႏိုင္ပါတယ္။

(ခ) အရည္နဲ႔ေဆးဝါးဓါတ္ျပဳ ျခင္းမ်ား

ေဆးဝါးမ်ားကို ေရတဖန္ခြက္စာအျပည္႔နဲ႔ေသာက္ရမယ္ဆိုတဲ့ အေျခခံဗဟုသုတေလးကို လူတိုင္းသိရွိၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ အကယ္၍ ေဆးေသာက္ဖို႔ ေရမရႏိုင္ခဲ့ရင္ေတာ့ ေအာက္ပါအရည္မ်ားနဲ႔ လံုးဝေဆးမေသာက္ဖို႔ သတိေပးလိုက္ပါတယ္။

၁။ အရက္- ေယဘူယ်အားျဖင့္ အရက္ဟာ ေဆးဝါးရဲ႔ စိတ္ကစဥ္ကလ်ားေလ်ာ့က်မႈ အစြမ္းကို တိုးပြားေစေသာေၾကာင့္ အတတ္ႏိုင္ဆံုး သင့္ရဲ့ေဘးအႏၱရာယ္လံုၿခံဳ မႈအတြက္ အရက္ကို လံုးဝေရွာင္ၾကဥ္ပါ။

၂။ ကက္ဖင္း- လက္ဖက္ရည္၊ေကာ္ဖီနဲ႔ေခ်ာကလက္မ်ားမွာ ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ တေန႔ကို ေကာ္ဖီ၅ခြက္ထက္ ပိုေသာက္ရင္ ကက္ဖင္းဓါတ္မ်ားကာ ေဆးအခ်ိဳ႔ ကို အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ရွိပါတယ္။ 

ေအာက္ပါေဆးဝါးမ်ားသံုးစြဲလၽွင္ ကက္ဖင္းေသာက္သံုးမႈကို အထူးကန္႔သတ္ဖို႔ ၾကိဳးစားပါ။
ဥပမာ- အသက္ရွဴ လမ္းေၾကာင္းကုေဆးမ်ား(Salbutamol, Fenoterol & Theophylline)

         -အေၾကာေျပေဆးမ်ား(Relaxants) (သို႔) အိပ္ေဆးမ်ား (Diazepam, Lorazepam & Zolpidem)

၃။ ဂရိတ္ဖရုေဖ်ာ္ရည္- တျခားသစ္သီးေဖ်ာ္ရည္မ်ားဟာ ေဆးဝါးမ်ားနဲ႔ အတူေသာက္သံုးပါက ေဘးကင္းေသာ္လည္း ဂရိတ္ဖရုေဖ်ာ္ရည္ကေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ထဲရွိ တခ်ိဳ႔ ေဆးမ်ားကို ဘယ္လိုဖယ္ရွားရွင္းလင္းေပးမလဲဆိုတဲ့အခ်က္ကို အထူးသတိရွိရပါမယ္။ ဥပမာ- ကိုလက္စထေရာက်ေစဖို႔ Statinေဆးအခ်ိဳ႔ ေသာက္ေနစဥ္ ဂရိတ္ဖရုေဖ်ာ္ရည္အမ်ားၾကီး ေသာက္ထားပါက ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ေဆးေတြအမ်ားၾကီး ေအာင္းေနကာ အသည္းပ်က္စီးဖို႔ အလားအလာမ်ားၿပီး ၾကြက္သားေျကမြကာ ေက်ာက္ကပ္ယိုယြင္းေစပါတယ္။

ေအာက္ပါေဆးဝါးမ်ားမွာ ဂရိတ္ဖရုေဖ်ာ္ရည္နဲ႔အတူမေသာက္သင့္တဲ့ေဆးဝါးမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ 

ဥပမာ- ကိုလက္စထေရာေလ်ာ့က်ေစတဲ့ေဆး(Simvastatin,Atorvastatin & Lovastatin)

        - ႏွလံုးေဆး (Nifedipine, Amlodipine,Verapamil & Diltiazem)

        - အာရံုေၾကာေဆးမ်ား(Ciclosporin & Tacrolimus)

(ဂ) တရုတ္တိုင္းရင္းေဆးမ်ား(TCM)နဲ႔ ေဆးညႊန္းစာျဖင့္ဝယ္ရတဲ့ေဆးမ်ား(POM)

ေယဘူယ်အားျဖင့္ တရုတ္တိုင္းရင္းေဆးမ်ားကို ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားတဲ့ေဆးနဲ႔တြဲေသာက္လို႔ရမရဆိုတာကို သင့္ဆရာဝန္(သို႔)ေဆးဝါးကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္ေတြနဲ႔ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးတတ္တာဟာ ေကာင္းတဲ့အေလ့အက်င့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ TCMနဲ႔ အေနာက္တိုင္းေဆးမ်ားအၾကား အခ်ိဳ႔ေသာဓါတ္ျပဳ ျခင္းဟာ အႏၱရာယ္ရွိေစႏိုင္တဲ့ မေမၽွာ္လင့္ႏိုင္ေသာ ဓါတ္ျပဳမႈသို႔ ဦးတည္ေျပာင္းလဲေစႏိုင္ေသာေၾကာင့္ TCMေဆးေသာက္လၽွင္ သင့္ဆရာဝန္နဲ႔ အၿမဲတမ္းတိုင္ပင္ပါ။

ဒါေၾကာင့္ ေဆးေတာ့ေသာက္ပါရဲ႔ နည္းလမ္းမက်၊ ဗဟုသုတမရွိေတာ့ မထိေရာက္၊ အစြမ္းမထက္၊ ေရာဂါေပ်ာက္သင့္သေလာက္ မသက္သာသူမ်ား ဒီေဆာင္းပါးေလးကိုဖတ္ၿပီး သူတပါးေတြကိုလဲ မၽွေဝေပးျခင္းျဖင့္ လူတိုင္းေရာဂါဘယကင္းေဝးၾကပါေစ။